Jazzviolisten

De viool wordt als instrument meestal in verband gebracht met klassieke muziek. Binnen de jazz is de viool iets minder bekend. Violen en jazz worden vaak gekoppeld aan de gipsy jazz, de muziek van onder andere Django Reinhardt. Muziek met zigeunerinvloeden. Violist Stéphane Grappelli, die veel met Reinhardt heeft samengespeeld, is een groot vertegenwoordiger van dat genre. Maar de band tussen de viool en de jazz is inmiddels inniger geworden. In een heel ver verleden werd de viool ook in andere jazzstijlen nog wel gebruikt, maar het instrument kon door zijn beperkte volume niet op tegen de drums en saxofoons die in opkomst waren. Daar kwam pas weer verandering in toen de viool via een element te versterken was. Violist Stuff Smith was één van de eerste muzikanten die jazz op een versterkte viool speelde. In deze aflevering drie violisten die hun sporen in de jazz inmiddels verdiend hebben: Nigel Kennedy (foto), Regina Carter en Tanya Kalmanovitch.

De Engelse violist Nigel Kennedy (Brighton, 28 december 1956) is niet bekend geworden als jazzviolist. Het publiek kent hem in de jaren’80 als een violist met een punkuiterlijk die, zonder het traditionele vertoon, klassieke muziek lekker los speelt. Hij zorgde er voor dat klassieke stukken een veel groter en jonger publiek bereikte dan de traditionele en veelal zwaar aangezette uitvoeringen. Zijn opname van Vivaldi’s Vier jaargetijden met het English Chamber Orchestra in 1989 ging met miljoenen over de toonbank en heeft meer dan een jaar in de top van de Britse klassieke hitlijsten gestaan. De jonge violist dook op in popprogramma’s op de televisie en kreeg de status van een popster.

Zo gek was dat allemaal niet. Al op zeer jeugdige leeftijd bleek hij een muzikaal wonderkind te zijn. Maar het is voor hem allemaal met jazz begonnen. Als tienjarig jochie speelde hij thuis op de piano deuntjes van de jazzplaten van Fats Waller na op de piano. Hij studeerde toen al viool aan de Yehudi Menuhin School of Music. Daarna kwam hij terecht in New York op Juilliard School of Music. Daar maakte hij op 16-jarige leeftijd ook zijn podiumdebuut in de Carnegie Hall in New York op uitnodiging van niemand minder dan jazzviolist Stéphan Grappelli. Hij speelde daar in 1984 Elgars Vioolconcert van componist Edward Elgar.

Daarna volgden jaren van successen, wat duurde tot 1991. Kennedy trok zich terug en verdween van de podia. Hij nam nog een album op met Duran Duranoprichter Stephan Duffy, maar verder bleef het vijf jaar stil. Toen keerde hij terug op de internationale muziekpodia en bewerkte nummers van onder ander Jimi Hendrix en The Doors en speelde mee met The Who. En hij keerde terug naar de jazz. Hij ging optreden met de Poolse klezmerband Kroke en nam met hen een zeer jazzy klinkende cd op. In 2005 kwam hij bij het Blue Note Label terecht waar hij een album opnam met bassist Ron Carter, drummer Jack DeJohnette en saxofonist Joe Lovano. Inmiddels houdt hij zich naast de jazz ook weer bezig met klassieke muziek.

Regina Carter werd geboren op 6 augustus 1966 in Detroit en begon op 2-jarige leeftijd al met pianolessen. Op advies van haar pianoleraar ging ze ook viool spelen om haar creativiteit nog meer te bevorderen. Ze was toen vier jaar oud en studeerde ook nog ballet en tapdansen. Later is ze ook nog koor- en hobolessen gaan volgen. Je kunt dus wel stellen dat er enig muzikaal talent bij haar aanwezig was. In eerste instantie besloot ze na haar middelbare school klassieke viool te gaan studeren, maar dat was toch niet helemaal haar ding. Dus stapte ze over naar de jazz. Ze ging dat doen aan de Oakland University in Rochester en dat bleek een succes. Tijdens haar studie trad ze al op met trompettist Marcus Belgrave. Daarna is ze vioolles gaan geven op openbare scholen in Detroit en heeft twee jaar in Duitsland gewoond, waar ze vioolles gaf op een Amerikaanse militaire basis.

Ze keerde terug naar Amerika en kwam in 1987 als violiste terecht in het zeer succesvolle, volledig uit vrouwen bestaande, pop-jazzkwintet Straight Ahead. Ze brachten een album uit op het jazzlabel Atlantic Jazz.  Daarna ging Carter solo, maar begeleidde intussen ook artiesten als Aretha Franklin, Dolly Parton, Billy Joel, Lauryn Hill ,maakte deel uit van het Sting Trio of New York en speelde tussendoor nog samen met drummer Max Roach en saxofonist Olivier Lake. In 1995 bracht ze haar eerste solo-cd ‘Regina Carter’ uit. Er zouden nog vele volgen. Verder bleef ze samenwerken met grote jazzsterren als trompettist Wynton Marsalis en pianist en bandleider Eddy Palmieri. Ze is uitgegroeid tot een meester van improvisatie op de jazzviool en een graag geziene en gehoorde gast op grote jazzfestivals wereldwijd.

Tanya Kalmanovitch is een Canadese violiste. Na haar conservatoriumopleiding is zij gaan studeren aan de New Yorkse Juilliard School of Music en direct na haar studie als jazzvioliste toegetreden tot het Turtle Island String Quartet. Al snel bleek zij over een uitzonderlijk talent te beschikken en een vooraanstaand Amerikaanse jazzblad riep haar in 2004 uit tot ‘’Best New Talent’. In haar avontuurlijke spel verlegt ze voortdurend de grenzen tussen klassiek, jazz en geïmproviseerde muziek. Ze heeft inmiddels een flink aantal cd’s op haar naam staan en heeft al diverse trio’s, kwartetten en duo’s gehad. Hierin combineert ze altijd diverse en de meest uiteenlopende muziekstijlen tot een frisse, compacte en verrassend nieuwe sound. Bovendien is ze een uitstekende zangeres.  Daarnaast geeft ze veel masterclasses. Dat heeft ze onder andere al eens gedaan op het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Bovendien is ze universitair hoofddocent aan de faculteit van de Mannes School of Music in New York.