Don Cherry: trompettist en muzikaal vernieuwer
Soms stuit je, al struinend in diverse archieven en naslagwerken of op social media, op muzikanten waarvan de naam niet direct een lichtje bij je doet branden. Dan blijkt echter, als je wat verder in de geschiedenis duikt, dat je deze ogenschijnlijk voor jouw onbekende muzikant in allerlei bezettingen op platen wel degelijk voorbij hebtMeer lezen over “Don Cherry: trompettist en muzikaal vernieuwer”
Trombonelegende Willem van Manen
Na het afscheid eerder in deze serie van de legendarische trombonist Chris Barber, staat de trombone in deze aflevering opnieuw centraal. Ook Nederland kent inmiddels een respectabel rijtje van uitstekende jazztrombonisten, maar de nestor is toch echt Willem van Manen. Behalve een inmiddels legendarische trombonist van wereldniveau is hij bovendien een geweldige componist en eenMeer lezen over “Trombonelegende Willem van Manen”
Dwars fluiten in de jazz
Het is meestal niet het instrument dat mensen als eerste te binnen schiet als je hen vraagt een typisch jazz-instrument te benoemen: de dwarsfluit. Toch is het een instrument dat in de jazzmuziek een aardige positie heeft veroverd. Niet zoals bijvoorbeeld de saxofoon of trompet, maar het is toch een instrument dat met zijn specifiekeMeer lezen over “Dwars fluiten in de jazz”
De warme jazz van Rita Hovink
Rita Hovink is vooral bekend geworden met het nummer ‘Laat me alleen’, een mooi en gevoelig Nederlandstalig lied dat je een smartlap zou kunnen noemen. Toch is ook zij begonnen met jazz. Haar allereerste langspeelplaat was een onversneden jazzalbum, maar er werden nog geen 400 exemplaren van verkocht. Vele jaren na haar dood heeft hetMeer lezen over “De warme jazz van Rita Hovink”
Om niet te vergeten: jazz-zangeres Ann Burton
Als het in Nederland over jazz-zangeressen van eigen bodem gaat, komen steevast de namen voorbij van Rita Reys en Greetje Kauffeld als absolute vocale toppers met internationale allure. Wie echter de moeite neemt om wat dieper in de archieven te graven stuit soms op pareltjes die bij het grote publiek minder bekend zijn, maar dieMeer lezen over “Om niet te vergeten: jazz-zangeres Ann Burton”
Chris Barber: jazztrombonist en muziekliefhebber
De trombone is ooit via de dixieland de jazz ingerold. Niet direct in een muzikale hoofdrol, maar meer als ondersteuning van de blazerssectie. Later is men gaan ontdekken dat de trombone, in de volksmond ook wel schuiftrompet genoemd, samen met de saxofoon en trompet ook een hoofdrol kan spelen en zelfs goed dienst kan doenMeer lezen over “Chris Barber: jazztrombonist en muziekliefhebber”
Jazzviolisten
De viool wordt als instrument meestal in verband gebracht met klassieke muziek. Binnen de jazz is de viool iets minder bekend. Violen en jazz worden vaak gekoppeld aan de gipsy jazz, de muziek van onder andere Django Reinhardt. Muziek met zigeunerinvloeden. Violist Stéphane Grappelli, die veel met Reinhardt heeft samengespeeld, is een groot vertegenwoordiger vanMeer lezen over “Jazzviolisten”
Zonder bas geen echte jazz
Er zijn inmiddels muzikale vormen van jazz waar geen bas in voor komt, maar laten we eerlijk zijn: dat zijn natuurlijk afgeleide vormen van jazz. Echte jazz kan niet zonder bas. In de jazzmuziek zijn de bassisten de bindende factor. Samen met de drummer vormen zij de stabiele basis waarop de rest van de muzikantenMeer lezen over “Zonder bas geen echte jazz”
Nieuwe generatie toptrompettisten
In de vorige aflevering heb ik drie topsaxofonisten van Nederlandse bodem besproken. Dat betekent ook dat we een groot aantal topsaxofonisten niet hebben besproken. Dat kan ook niet anders, want de verhalen in deze serie hebben een redelijk vaste lengte en dat betekent dus iedere keer opnieuw keuzes maken. Dat geldt ook deze keer weerMeer lezen over “Nieuwe generatie toptrompettisten”
Nederlandse saxofoonvrouwen
Jazz is vandaag de dag een mengeling van stijlen die steeds weer zorgt voor nieuwe muzikale impulsen. De jazz van nu klinkt heel anders dan de jazz van vroeger en de jazz van later lijkt waarschijnlijk in de verste verte niet meer op de jazz van nu. Door de moderne technieken en social media isMeer lezen over “Nederlandse saxofoonvrouwen”
Jazz in Nederland: deel 4
Zoals de jazz in het verleden van het buitenland naar Nederland kwam, zo ontdekte het buitenland in de jaren ’80 en ’90 steeds meer de Nederlandse jazz. Of preciezer geformuleerd: de Nederlandse jazzmuzikanten. De ontwikkeling hier in eigen land, zoals het opzetten van goede jazzafdelingen op de conservatoria en het creëren van voldoende jazzpodia doorMeer lezen over “Jazz in Nederland: deel 4”
Jazz in Nederland: deel 3
Zoals in deel 2 aangegeven is de komst van het Bimhuis een belangrijke mijlpaal geweest voor de verdere ontwikkeling van de jazz in Nederland. Het was niet alleen maar een Amsterdams podium, maar een broedplaats voor allerlei nieuwe muzikale initiatieven met een nationale en internationale uitstraling. Initiatieven die zich als een olievlek over Nederland verspreidden.Meer lezen over “Jazz in Nederland: deel 3”
Jazzorkesten in Nederland
Naast uitmuntende individuele jazzmusici kent Nederland ook talloze jazztrio’s, kwartetten, kwintetten, bigbands en orkesten. In haast iedere stad of dorp is wel een groep muzikanten te vinden die zich met jazz bezighoudt. En dat vaak doet op een zeer behoorlijk niveau. Hoe dat komt? Misschien zit samen musiceren wel gewoon in het Nederlandse DNA. WeMeer lezen over “Jazzorkesten in Nederland”
Jazz in Nederland: deel 2
Het is in deze serie al eerder aan de orde gekomen: de ontwikkeling van de jazz in Nederland. Die aflevering ging vooral over de periode tussen de jaren’40 en ‘60. In die jaren volgde Nederland wat jazz betreft de Verenigde Staten op de voet. Pas in de jaren ’60 en ’70 is er in NederlandMeer lezen over “Jazz in Nederland: deel 2”
Via smooth jazz de jaren ’80 in
We pakken in dit nieuwe jaar de geschiedenis van jazz weer op. We waren gebleven in de jaren ’70 (funk en salsa) en rollen zo de jaren ’80 van de vorige eeuw in. De synthesizer en de drumcomputer staan dan centraal in de popmuziek en geen stadion is te groot voor de megaconcerten van popiconen.Meer lezen over “Via smooth jazz de jaren ’80 in”
Kerst en jazz: een prima combinatie
Bijna alle grote jazzcoryfeeën hebben wel kerstrepertoire gezongen. Er zijn veel kerstklassiekers die een lekkere jazzy sound hebben. Een sound die licht van toon is en aangenaam van melodie. Muziek ook die prettig in het gehoor ligt met teksten die positief zijn en moeten zorgen voor de nodige lichtpuntjes in deze donkere tijd. Het isMeer lezen over “Kerst en jazz: een prima combinatie”
Stormy Weather: een fijne jazzklassieker
In deze aflevering van de jazzserie blijven we net als de vorige keer even een zijweg bewandelen. De aanleiding daarvoor is de onlangs door AVROTROS uitgezonden serie ‘Vliegende Hollanders’, over de opkomst van de luchtvaart in de wereld en het ontstaan van de KLM in Nederland. Een serie die speelt in de ‘roaring twenties’ vanMeer lezen over “Stormy Weather: een fijne jazzklassieker”
Rollins in Holland: uniek materiaal
Soms verdringt de actualiteit het verleden, terwijl diezelfde actualiteit wel betrekking heeft op dat verleden. En dat maakt dan dat er alle reden is om even af te wijken van historische lijn die deze rubriek kenmerkt. Vorige week was er dus zo’n moment: het uitkomen van de dubbel-cd/lp ‘Rollins in Holland’. Een plaatwerk met uniekeMeer lezen over “Rollins in Holland: uniek materiaal”
Funk en salsa, de jazzy dansmuziek
In de jaren’70 zijn de muziekstromingen funk en salsa populair geworden. Hoewel de oorsprong van beide muzieksoorten al in de jaren ‘60 en nog eerder ligt, zijn het pas in de jaren ’70 volwaardige aan de jazz gerelateerde muzieksoorten geworden die tot op de dag van vandaag als zelfstandige muziekstromingen door zowel publiek als musiciMeer lezen over “Funk en salsa, de jazzy dansmuziek”
Fusion verbindt diverse stijlen
Free jazz was in de jaren ’60 een krachtige, nieuwe stroming binnen de jazz. Maar er waren in die periode meer stroming waarvoor elementen uit de jazz een belangrijke basis vormden. Fusion is een samensmelting van twee of meer muziekgenres die in die periode tot allerlei nieuwe muzikale genres leidde zoals jazzrock en jazzfunk, maarMeer lezen over “Fusion verbindt diverse stijlen”
Free jazz: bewust afwijken van het gangbare
Nu corona ons nog langer met beperkende maatregelen opzadelt, pakken we de draad van de serie over de jazzgeschiedenis weer op. We zijn inmiddels beland in de jaren ’60. Maatschappelijk gezien roerige jaren waarin de jeugd zich afzette tegen de oudere generatie. De tijd van de wederopbouw was voorbij. Jongeren verlangden naar meer vrijheid. Feminisme,Meer lezen over “Free jazz: bewust afwijken van het gangbare”
Jazz en de rest
Hoewel we de jaren ’50 van de vorige eeuw wat de jazz betreft hebben gehad, blijven we toch nog even in die periode hangen. In die tijd is er immers ook een aantal andere muziekstromingen ontstaan. Stijlen die misschien niet tot de zuiverste vormen van jazz gerekend kunnen worden, maar waarbij jazz op de ontstaansgeschiedenisMeer lezen over “Jazz en de rest”
Roots van de jazz basis voor hardbop
Halverwege de jaren ’50 werd de net populair geworden West Coast Jazz al ingehaald door een volgende stijl: de hardbop. Een stijl die in de jazzgeschiedenis wordt omschreven als een ‘zwarte’ jazzstroming als tegenhanger van de als ‘blank’ bestempelde stijl (zie de vorige aflevering) van de westkust. Hardbop greep, ook als reactie op de bebop,Meer lezen over “Roots van de jazz basis voor hardbop”
De gestroomlijnde stijl van de West Coast jazz
West Coast jazz is een stijl die zich rond 1950 rondom Los Angeles en San Francisco ontwikkelde. Het was een gestroomlijnde stijl die omschreven kan worden als een mengvorm van bebop, cool jazz en Europees-klassieke muziekopvattingen. Het was niet zo vreemd dat juist aan de Westkust van de Verenigde Staten een eigen lokale stijl ontstond,Meer lezen over “De gestroomlijnde stijl van de West Coast jazz”
Hawkins en Young: tijdgenoten en tegenpolen
Zoals in de vorige aflevering al aangegeven wordt er in de jazz een zeer grove scheidslijn getrokken met aan de ene kant het geluid dat cool wordt genoemd en aan de kant het geluid dat met hot wordt aangeduid. Onder de noemer hot valt grofweg de periode vanaf het ontstaan van de jazz tot enMeer lezen over “Hawkins en Young: tijdgenoten en tegenpolen”
Cool jazz, de reactie op opzwepende bebop
Na een paar uitstapjes naar vrouwen in de jazz gaan we terug naar de geschiedenis van de muziek. We waren gebleven in de jaren ’40 en ’50 bij de opkomst van de bebop. En zoals dat gaat bij de opkomst van een nieuwe stijl zijn er natuurlijk altijd mensen die daar niet van gecharmeerd zijn.Meer lezen over “Cool jazz, de reactie op opzwepende bebop”
Billie Holiday: grote ster, moeizaam leven
Ze wordt gezien als de verpersoonlijking van de vocale jazztraditie uit de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw: Billy Holiday. Een zangeres met ongekende vocale kwaliteiten, maar tegelijkertijd ook een vrouw die buiten de schijnwerpers veel moeite had om haar leven goed op de rails te houden. Een leven bovendien waarin fictie enMeer lezen over “Billie Holiday: grote ster, moeizaam leven”
Bessie Smith, keizerin van de blues
Ze is bij het grote publiek waarschijnlijk iets minder bekend dan zangeressen als Ella Fitzgerald en Sarah Vaughan, maar toch mag ze in het rijtje van iconische vrouwen in de jazz niet ontbreken: Bessie Smith. Haar muzikale roots liggen in de blues, maar in de beginjaren van de jazz heeft ze ook samengewerkt met alleMeer lezen over “Bessie Smith, keizerin van de blues”
De elastische stem van Sarah Vaughan
Ze wordt meestal in één adem genoemd met haar tijdgenote Ella Fitzgerald: Sarah Vaughan. En terecht. Ook zij behoort met een carrière van bijna halve eeuw tot de grootste zangeressen in de klassieke jazztraditie. Zij wordt gezien als een belangrijke vertolkster van het bebop-idoom en was bovendien een uitstekende pianiste. Sarah Lois Vaughan werd opMeer lezen over “De elastische stem van Sarah Vaughan”
Ella Fitzgerald: The First Lady of Song
Ze zijn er tot nu toe in deze serie bekaaid vanaf gekomen, de vrouwen. Toch hebben ook zij een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van de jazz. Daarom volgen er nu een paar afleveringen waarin alle schijnwerpers op een aantal van deze vrouwen is gericht. Ella Fitzgerald is de eerste. Zij wordt gezien alsMeer lezen over “Ella Fitzgerald: The First Lady of Song”
Miles Davis: de geniale vernieuwer
Trompettist Miles Davis wordt gezien als de grootste vernieuwer van de jazz in de periode na de Tweede Oorlog. Zijn plaat ‘Kind of Blue’ (1959) is nog altijd het bestverkochte jazzalbum uit de geschiedenis. Op deze plaat komt de door Davis ontwikkelde zogeheten modale jazz tot volle wasdom. Veel beter is het tot op deMeer lezen over “Miles Davis: de geniale vernieuwer”
Parker en Davis: grondleggers van de moderne jazz
Er zijn twee mannen die worden gezien als de belangrijkste grondleggers van de moderne jazz zoals die na 1940 in de VS is ontstaan: Charlie Parker en Miles Davis. Parker is als componist en altsaxofonist het symbool van de nieuwe jazz geworden. Davis wordt nog altijd bestempeld als de meest invloedrijke en meest belangrijke jazzmuzikantMeer lezen over “Parker en Davis: grondleggers van de moderne jazz”
Jazz via de VS naar Nederland
In deze serie, waarin we inmiddels in de periode 1940-1950 zijn beland, ging het tot nu toe vooral over de bakermat van de jazz, de Verenigde Staten. In deze aflevering richten we onze blik op Nederland. Hoe is de jazz in die jaren hier terecht gekomen en ontvangen? Nederland heeft een rijke jazztraditie. Het ontstaanMeer lezen over “Jazz via de VS naar Nederland”
Bebop: taal van de moderne jazz
Terwijl wereldwijd een oorlog werd uitgevochten, ging in Amerika de ontwikkeling van de jazz gewoon door. Men was met de swing de oorlog ingegaan, maar gedurende de oorlogsjaren ontstond er op initiatief van een aantal jonge jazzmusici een complete nieuwe stijl die in alles afweek van wat de jazz daarvoor was geweest: de bebop. WasMeer lezen over “Bebop: taal van de moderne jazz”
De virtuoze drievinger jazz van Django Reinhardt
Hij wordt gezien als de belangrijkste persoonlijkheid die de Europese jazz heeft voorgebracht: Django Reinhardt. Als telg van een rondtrekkende, muzikale zigeunerfamilie met een formidabel muzikaal gehoor maakte hij in 1931 kennis met de uit Amerika overgewaaide jazz. Hij raakte gefascineerd door deze muziek, combineerde die met de zigeunermuziek en ontwikkelde zo een heel eigenMeer lezen over “De virtuoze drievinger jazz van Django Reinhardt”
Jazz: van vijandsmuziek naar verzetsmelodie
Terwijl de swing in Amerika hoogtij vierde en New York aan het eind van de jaren ’30 van vorige eeuw op jazzgebied geleidelijk aan toch weer toonaangevender werd dan Kansas City, waren er in Europa hele andere ontwikkelingen aan de gang. In Duitsland had de Nazipartij van Adolf Hitler de crisis gebruikt om met succesMeer lezen over “Jazz: van vijandsmuziek naar verzetsmelodie”
Jazzserie 5 – Louis Armstrong
Louis’ reis door de wereld van de jazz Drooglegging in Amerika duurde uiteindelijk tot 1933. De swing ontwikkelde zich in die periode steeds verder als populaire jazzstroming. De jaren van 1930 tot en met 1940 worden dan ook de swingperiode genoemd. De crisis is daar zeker debet aan geweest, want ondanks alle misère in dieMeer lezen over “Jazzserie 5 – Louis Armstrong”
Jazz als uitlaatklep in crisistijd (4)
De jazz ontwikkelde zich na het ontstaan in New Orleans verder in Chicago en New York. Dat was in de periode dat de Eerste Wereldoorlog werd uitgevochten en de Spaanse griep over de wereld raasde. De Verenigde Staten waren sinds 1917 bij die oorlog betrokken en de oorsprong van die griepepidemie lag eveneens in deMeer lezen over “Jazz als uitlaatklep in crisistijd (4)”
Jazz als uitlaatklep in crisistijd (3)
De verhuizing van de jazz van New Orleans naar Chicago rond 1917 is van grote invloed geweest op de verdere ontwikkeling van deze muziekstroming. Jazz mengde zich met de al in de stad aanwezige blues, maar de muziek ontwikkelde zich ook verder als zelfstandige stroming. Was de jazz van oorsprong de muziek van zwarte muzikanten,Meer lezen over “Jazz als uitlaatklep in crisistijd (3)”
Jazz als uitlaatklep in crisistijd (2)
New Orleans is de bakermat van de jazz. Daar is het allemaal begonnen, zo valt te lezen in de eerste aflevering van deze serie over de geschiedenis van de jazz. Al snel blijkt echter dat de muziek om zich verder te kunnen ontwikkelen de stad moet verlaten. De wereld verkeert dan net als nu inMeer lezen over “Jazz als uitlaatklep in crisistijd (2)”
Jazz in de crisistijd
Alle activiteiten van het Centrum Traditionele Jazz Harlingen zijn vanwege de coronacrisis voorlopig gestaakt en we niet weten hoelang deze situatie gaat duren. Daarom hebben we besloten om u door deze concertloze periode heen te loodsen met een serie verhalen op onze website over de jazz. Juist muziek kan in deze tijd van sociale beperkingenMeer lezen over “Jazz in de crisistijd”