De warme jazz van Rita Hovink

Rita Hovink is vooral bekend geworden met het nummer ‘Laat me alleen’, een mooi en gevoelig Nederlandstalig lied dat je een smartlap zou kunnen noemen. Toch is ook zij begonnen met jazz. Haar allereerste langspeelplaat was een onversneden jazzalbum, maar er werden nog geen 400 exemplaren van verkocht.  Vele jaren na haar dood heeft het Nederlands Jazz Archief deze plaat opnieuw uitgebracht en wat bij de start van haar carrière kennelijk iedereen was ontgaan werd toen ineens wel duidelijk: Rita Hovink was een uitstekende jazz-zangeres.

Rita Hovink werd 3 maart 1944 geboren in Beverwijk als Hendriekje Jannie Vink. Haar droom was toneelspeelster te worden, maar daar kwam verandering in toen ze in 1959 op vijftienjarige leeftijd meedeed aan een door zanger en producer Max van Praag georganiseerde talentenjacht. Ze werd derde en besloot toen dat ze zangeres wilde worden. Ze verruilt Beverwijk voor Hilversum en gaat daar bij een gastgezin wonen. Overdag werkt ze in een schoenenzaak en ’s avonds treedt ze op of volgt zanglessen. Ze maakt kennis met Corneel Einmahl, met wie ze ook trouwt. Zijn artiestennaam is Jimmy Once en zijn groep The Vips. Dat is ook de groep die haar in die beginjaren veel begeleidt.

Haar carrière begint op gang te komen. Ze treedt veel op, komt op televisie en zingt voor Amerikaanse militairen in Duitsland. Ze heeft dan al de artiestennaam Rita Hovink aangenomen en uit het huwelijk is dochter Milou geboren. Maar het huwelijk houdt niet lang stand en tot een landelijke doorbraak wil het ook niet echt komen. Haar carrière lijkt op een gegeven moment zelfs als een nachtkaars uit te gaan, maar dan heeft ze geluk. In 1964 vindt de grote impresario Lou van Rees de nog jonge Liesbeth List nog niet goed genoeg voor de ploeg die Nederland gaat vertegenwoordigen op het prestigieuze Knokkefestival in Knokke. Hij vraagt Rita Hovink die lege plek op te vullen. Nederland wint in Knokke en dat geeft haar carrière een enorme boost.

Ze komt op televisie, de kranten schrijven over haar. Iedereen herkent haar uitzonderlijke zangkwaliteiten en haar single ‘Die eerste zoen’ wordt eind 1964 zelfs een hit. Maar het succes blijft niet. Na het gestrande huwelijk en die korte succesperiode verdwijnt ze toch weer uit het beeld van het grote publiek. Ze blijft wel veel optreden in onder andere nachtclubs en cabarets. Pas in 1968 lukt het haar opnieuw om zich aan de vergetelheid te ontworstelen. Ze kan dan meedoen aan een songfestival op Malta en verschijnt in enkele televisieprogramma’s in Polen. Dat wordt ook in Nederland opgepikt door de NCRV die haar strikt voor het nostalgische liedjesprogramma ‘Studio Anno’ waar ze van 1968 tot 1970 aan mee werkt.

Vervolgens mag ze in 1969 van Decca haar eerste langspeelplaat opnemen. Ze kiest niet voor Nederlandstalig of smartlappenrepertoire, maar voor haar grote en tot dan toe ook een beetje geheime liefde: de jazz. Haar eerste album ‘Love Me or Leave Me’ is een echt jazzalbum waarop ze wordt bijgestaan door grootheden als fluitist Thijs van Leer, gitarist Wim Overgaauw, saxofonist Harry Verbeke, pianist Rob van Dijk, bassist Jelle Kikkert en drummer Erik Gräber. Op de plaat staan bekende jazz standards zoals What A Wonderful World, Love Me or Leave me, Softly As In a Morning Sunrise en Sunrise-Sunset, maar ook een prachtige jazzy uitvoering van Fool On The Hill van The Beatles.  Het werk is van hoge kwaliteit. Iedere frasering klopt. De timing en de feeling zijn perfect en haar soepele stem zorgt voor nieuwe, frisse en verrassende interpretaties van het materiaal.

Kortom, een jazzplaat waar je steil van achterover zou moeten slaan. Maar toen de plaat in 1970 werd uitgebracht gebeurde dat niet, de plaat werd eigenlijk straal genegeerd. Rita Hovink was en bleef van het Nederlandse repertoire. Haar droom om haar kwaliteiten als zangeres volledig te kunnen benutten is bij haar leven nooit uitgekomen. In 1973 bracht ze nog de plaat ‘From Rita With Love’ uit. Hoewel de jazz daar nog wel doorheen schemerde, was dat al een stuk minder dan op die eerste plaat.

Tussen deze twee platen, in 1971, was ze het slachtoffer geworden van een auto-ongeluk. Ze raakt ernstig gewond, ligt lang in het ziekenhuis en moet diverse plastisch chirurgische ingrepen aan haar gezicht ondergaan. Na dit leed en het gebrek aan succes met de jazz, gooit ze in 1975 het roer helemaal om en stapt ze over op het Nederlandse repertoire. Het levert haar uiteindelijk haar grote succes ‘Laat Me Alleen’ op. Helaas heeft ze niet lang van haar succes kunnen genieten. In 1976 worden de eerste tumoren in haar lichaam ontdekt en daarna moet ze regelmatig zware operaties ondergaan. Het mag uiteindelijk allemaal niet baten. Op 7 september 1979 overlijdt ze aan borstkanker, slechts 35 jaar oud.

Voor het grote publiek heeft ze groot en fraai repertoire aan Nederlandstalige nummers achtergelaten, maar na haar dood heeft ze uiteindelijk toch de erkenning als jazz-zangeres gekregen waar ze tijdens haar leven zo naar verlangd moet hebben. Na haar overlijden begint men haar kwaliteiten als jazz-zangeres te herkennen en te waarderen. De originele exemplaren van haar jazz-albums zijn jarenlang op platenbeurzen en later via internet wereldwijd voor astronomische bedragen verhandeld. Het waren echte collectors-items geworden.      

Gelukkig zijn in 2019 de originele mastertapes van dit album gevonden in het huis van haar dochter Milou. Daar is Frank Jochemsen van het Nederlands Jazz Archief mee aan de slag gegaan en zo is 40 jaar na haar dood de plaat opnieuw op vinyl uitgekomen met daarnaast een cd met de oorspronkelijke opnames aangevuld met extra werk uit andere sessies. En wat men in 1970 niet hoorde is met deze hernieuwde uitgave uiteindelijk meer dan goed gemaakt: ‘Love Me Or Leave Me’ is één van de beste vocale jazzalbums dat er ooit in Nederland is verschenen en daarmee is definitief vastgesteld dat Rita Hovink een uitzonderlijk goede jazz-zangeres was.